Mojdeh Feili (33) was 6 toen ze wegging uit Iran: ‘We werden meegenomen in een busje, hartstikke eng’

“Mijn herinneringen aan Iran van vroeger zijn vooral kinderlijk. Dat we aan het spelen waren, of dat mijn oom ‘s ochtends vers brood haalde bij de bakker. Ik ben half Koerdisch en behoor tot dezelfde minderheid als Mahsa Amini (de jonge vrouw die overleed nadat ze was opgepakt omdat haar hoofddoek niet goed zat, wat de aanleiding was voor de protesten, red.).”

Weg uit Iran

“Toen we naar Nederland vluchtten, gingen we eerst met de bus naar Turkije. Ik wist wel dat we richting mijn vader gingen die als politiek vluchteling al eerder naar Nederland was gegaan, maar ik kende mijn vader niet zo goed. Ik wist wel dat hij een dikke snor had, dus elke keer als een man met zo’n snor instapte dacht ik: dat is mijn vader. Maar dat was natuurlijk niet zo.

We gingen voor het eerst terug naar Iran toen ik een jaar of twaalf was. Voor vakantie en om familie te bezoeken. Ik had er niet echt een beeld van, maar het voelde direct heel vertrouwd. Er is iets met de geur van dat land, het ruikt naar thuis. Ik heb echt liefde voor Iran, met haar mooie poëzie, literatuur en historische achtergrond. In onze cultuur zorg je ook heel erg voor je naaste, dat mis ik soms in Nederland.”

“Ik wil niet terug naar een Iran dat niet vrij is voor ons allemaal”

“Het heeft lang geduurd voordat ik mijn Iraanse identiteit kon omarmen. Dat komt ook omdat ik queer ben en ik dacht dat die twee niet samengingen. Of ik was Iraans, of queer. Ik voelde me niet vrij om openlijk allebei te zijn. In Iran is het illegaal om queer te zijn, je kunt er zware straffen voor krijgen. Afgelopen jaar heb ik veel queer Iraniërs ontmoet, sindsdien voel ik me veel minder alleen.

En toen kwamen de protesten. Ik herinner me dat ik een foto zag van twee zoenende vrouwen midden op straat. Dat was doorslaggevend voor mij. De foto illustreerde iets waarvan ik dacht dat het onmogelijk en ondenkbaar zou zijn in Iran. Het voelde alsof er geen weg meer terug was. Ik dacht: ik wil pas weer terug naar Iran als ik mezelf niet meer hoef te verbergen en geen dubbelleven hoef te leiden. Ik wil niet terug naar een Iran dat niet vrij is voor ons allemaal.”

Iraanse protesten

“Tijdens een bezoek aan familie ben ik ook een keer opgepakt door de moraalpolitie. Mijn nicht en ik werden meegenomen in een busje, hartstikke eng. Onze hoofddoeken zaten niet goed en ik had een beetje lippenstift op, dat moest ik weghalen. Mijn nicht heeft gepraat als brugman en ervoor gezorgd dat we met een waarschuwing weer weg konden maar sindsdien was ik wel meer op m’n hoede. Toen het verhaal van Mahsa Jina naar buiten kwam, dacht ik: dit had ik ook kunnen zijn. Letterlijk. Wat maakt haar anders dan anderen? Niets. Ze is ons buurmeisje, je zus, jijzelf.

Het nieuws over de protesten krijg ik vooral mee via social media. Dat is heel ongefilterde informatie en veel heftiger dan wanneer je iets in de krant leest. In het begin kon ik bijna niet meer functioneren. Ik heb wel eens een dag gehad dat ik niet uit bed kon komen. Als mens ben je geprogrammeerd om jezelf te beschermen, dus op een gegeven moment komt het niet meer binnen. In het begin ging ik de hele tijd kapot, nu ga ik soms kapot.

Het voelde voor mij alsof ik eerst moest rouwen om Iran, voordat ik mezelf kon uitspreken. Ik heb heel veel gehuild en echt afscheid genomen van Iran zoals het was. Het was verdrietig en hoopvol tegelijk, want de volgende keer dat ik Iran ga zien, mag ik daar mezelf zijn. Misschien komt dat moment nooit, ik weet het niet. Maar als ik kijk naar de mensen daar, hoe zij dierbaren verliezen en toch doorgaan met de revolutie, dat is pas een opoffering.”

Dit verhaal komt uit Flair 10-23. De verhalen van de andere Iraanse vrouwen Sanaz Bagheri en Roshanak Morrowatian lees je er ook in. Wil je deze editie bestellen? Dan kun je dat hier zonder bezorgkosten doen.