Over je zelfbeeld: test jij (body-)positief?

60% van de jonge vrouwen heeft wekelijks negatieve gedachten over hun lijf, blijkt uit onderzoek van 3Vraagt in samenwerking met Brandpunt+, en 64% van hen vergelijkt zichzelf met elkaar.

De cijfers hierover verschillen per onderzoek, in sommige onderzoeken ligt het aantal nog hoger, maar zeker is: veel vrouwen zijn onzeker over hun lijf.

Optimistisch zelfbeeld

Saskia Geraerts is psycholoog en schrijver van het boek Prfct. – over hoe je in zeven stappen een optimistisch zelfbeeld krijgt. Waarom lijkt het alsof vrouwen kritischer op hun uiterlijk zijn dan mannen? “Omdat vrouwen meer op hun uiterlijk worden beoordeeld,” aldus Geraerts. “Als een vrouw bijvoorbeeld aanschuift bij een talkshow, krijgt ze op social media opmerkingen over haar uiterlijk, terwijl het bij de mannen over de inhoud gaat.”

Anderen mooier dan jijzelf

Op de vraag waarom vrouwen zo vaak kritisch op zichzelf zijn, terwijl ze zelfacceptatie bij andere vrouwen juist toejuichen, vertelt ze over een interessant onderzoek van professor doctor Anita Jansen. Bij het onderzoek werden vijftig vrouwen in een zaal gezet. Ze moesten op een formulier invullen hoe tevreden ze waren met zichzelf en zichzelf een cijfer geven per lichaamsdeel. Daarna werden aan de vijftig vrouwen foto’s getoond van zichzelf en elkaar in bikini. Geraerts: “Wat bleek: als een vrouw een positief beeld van haar lichaam heeft, kijkt ze naar wat ze het mooiste vindt. Maar als een vrouw bijvoorbeeld haar buik niet mooi vindt, kijkt ze bovenmatig veel naar haar buik. Dat vergroot je onzekerheid. Als je naar vriendinnen kijkt, kijk je globaler en daardoor minder kritisch. Vindt een vriendin haar buik niet mooi, dan zeg je: ‘Dat valt hartstikke mee!’ Het is makkelijker om positief naar een ander te kijken dan naar jezelf.”

Schoonheidsidealen

Het westerse schoonheidsideaal – dun, wit en strak – is nog steeds hardnekkig. Niet vreemd, want jarenlang waren het modellen als Kate Moss (‘Nothing tastes as good as skinny feels’) en Victoria’s Secret Angels die het media- en modelandschap overheersten. Toch lijkt daar de laatste jaren verandering in te komen. Het begrip body positivity vliegt ons om de oren en steeds meer vrouwen lijken daarvoor de barricade op te gaan.

Geen representatie

Saskia Olivieira is influencer en deelt op haar Instagram TheCurvyChapter-kiekjes van haar leven – over mode, diversiteit en bodypositivity. “Ik zag mezelf niet terug in de mainstream media,” vertelt ze. “Ik zag geen dikke, zwarte vrouwen, zoals ik. Er was geen representatie. Als je dat niet ziet, maar alleen maar dunne en witte modellen, kun je ongezonde denkbeelden over jezelf krijgen. Dat kan invloed hebben op je mentale gezondheid. Ik was mijn hele leven onzeker en altijd aan het diëten, lange tijd wilde ik voldoen aan het beeld van uitgemergelde modellen.”

Nadat ze dertien jaar geleden de body positivity beweging ontdekte, leerde ze zichzelf meer accepteren en begon ze zich te verdiepen in het idee achter de movement. “Het gaat niet alleen over dat alle lichamen er mogen zijn, het gaat ook over de discriminatie die erachter schuilt. Dat dikke mensen anders worden behandeld, bij de huisarts worden weggestuurd met het advies eerst af te vallen voordat ze willen helpen.”

Plussize

Niet iedereen is enthousiast over de beweging. In een interview vertelt psycholoog Esther Jansen dat door steeds maar weer te zeggen hoe dapper het is als iemand een foto deelt met een vetrol, daarmee juist wordt bevestigd hoe belangrijk gewicht en uiterlijk zijn.

“Eens, want ik vind het ook niet dapper dat ik mezelf laat zien op sociale media,” zegt Mayra Louise. Ze is content creator en schrijver, en actief op haar Instagram @mayralouise. “Dat mensen het dapper noemen als een dik iemand een bikini draagt of een foto van zichzelf post op Instagram, laat zien hoe verstoord we als samenleving kijken naar schoonheidsidealen.”

Nederland wordt ook wakker

Mayra Louise was van haar elfde tot dertigste bijna altijd aan de lijn. In 2013 ontdekte ze de body positivity movement via modellen die ze online volgde. Nadat ze een artikel schreef over het doorbreken van haar eetbuien, kreeg ze een andere relatie met haar lijf. Sinds haar negentiende was ze plussize model en deelde ze daarover op haar blog en op Instagram. “Daardoor creëerde ik ruimte voor mezelf. Eerst deed ik dat in het Engels, omdat de beweging nog niet speelde in Nederland, sinds een paar jaar wordt Nederland daarin wakker.”

Wat bracht de beweging haar? “Het zorgde voor mij voor representatie. Jarenlang deed ik modellenwerk en kreeg ik te horen: als je dunner zou zijn, zou je meer werk hebben. Ik kreeg alsmaar te horen dat ik niet goed genoeg was.”

Body neutrality

Hoe zorgen we voor verandering? Olivieira: “Ik denk dat in de media inclusiever moet worden gekeken en ruimte voor ons moet worden gecreëerd. Vaak denk ik: same shit, different day. Het is jammer dat die blik bij veel mensen mist: is dit inclusief, hebben we iedereen? Wat ik vooral probeer te doen, is mijn lichaam op een neutrale manier te bekijken. Ik ben meer bezig met hoe ik me voel, dan met hoe ik eruitzie.”

Tegen de stroom in

Mayra Louise: “Ik voel me de meeste dagen neutraal. Soms vind ik mijn lijf amazing en op andere dagen – meestal voordat ik ongesteld word – zit ik mezelf in de weg. Body neutrality is veel realistischer. Jezelf voor honderd procent accepteren is net zo onhaalbaar als ‘het ideale gewicht’. Mensen reageren op Instagram weleens: ‘Ik zou willen dat ik jouw zelfvertrouwen had.’ Het is goed als mensen beseffen waar iemand vandaan komt. Ik werd niet ineens wakker en loved myself, het is elke dag tegen de stroom in zwemmen. Twintig jaar lang heb ik mijn lijf gehaat, dat is nog steeds niet uit mijn systeem, maar het is niet meer waar ik mee opsta en naar bed ga.”

Verliefd zijn op jezelf

Volgens Saskia Geraerts is het belangrijk om naar de delen van jezelf te kijken die je wél mooi vindt. “Tegen vriendinnen zeg je ook wat je mooi aan ze vindt, doe dat ook eens bij jezelf. Want hoe verliefder je op jezelf bent, hoe beter je voor jezelf zorgt. Vind je jezelf lelijk, dan ga je minder goed voor jezelf zorgen en wordt het een selffulfilling prophecy.” Volgens Geraerts moeten we ook eens stoppen met onszelf klein te maken. “Dan zegt een vrouw tegen een andere vrouw: ‘Wat zie je er goed uit!’ en dan is het antwoord: ‘Nee joh, ik zie er hartstikke moe uit.’ Probeer in plaats daarvan eens te zeggen: ‘Dankjewel!’”