Liannes ouders verbraken het contact: ‘Mijn moeder zei altijd dat er wat mis was met mij. Dat begon ik zelf ook te geloven’

Grootste openbaring

"Mijn grootste openbaring kreeg ik door mijn oudste dochter Evi. Zij kampte met een ontwikkelingsstoornis en epilepsie en ging daarom naar een medisch kinderdagverblijf. Ik dacht: zij gaan haar daar behandelen, maar in plaats daarvan moesten we samen in een traject waarbij ook mijn jeugd en die van mijn man werden doorgelicht. Ook werden er opnames gemaakt, zodat ik kon terug­kijken hoe ik met mijn kind omging. Dat was ontzettend confronterend.

Ik keek niet naar mezelf, of naar het beeld dat ik van mezelf had, maar zag mijn moeder. Het autoritaire, de afstandelijkheid. Ik wist nog heel goed hoe ik mij daar vroeger bij voelde en dat het totaal niet werkte. Ik leerde hoe afhankelijk je als kind bent van ouderlijke liefde en dat die nooit gebruikt mag worden als machtsmiddel. Maar ook dat ik zelf nooit de moeder had gehad waar ik als kind zo hartstochtelijk naar had gehunkerd."

Verschrikkelijk kind

"Nadat ik was geboren, zei mijn moeder: ‘Mooi. Leg daar maar neer.’ Mij dus. Mijn zus is drie jaar ouder dan ik en geboren via een keizersnede, van mij is mijn moeder op een natuurlijke manier bevallen. Ze vertelde regelmatig dat die bevalling zwaar was en maar niet opschoot. Ik weet niet hoe oud ik was toen ik het verhaal voor het eerst hoorde, maar het gevoel was altijd op de achtergrond. Alsof ik toen al vervelend was. Ook zei ze vaak: ‘Als jij de eerste was geweest, was er nooit een tweede gekomen.’ Later heeft ze wel-eens gezegd dat ze het niet zo bedoelde, dat het over de bevalling ging en niet over mij, maar die uitleg kwam pas op volwassen leeftijd.

Mijn hele jeugd heb ik in de veronderstelling geleefd dat ik een verschrikkelijk kind was. Toen ik een jaar of zes was, had mijn zus een favoriet spelletje: ‘Perfectionistje spelen.’ Zij was daar heel goed in, ik niet. Ik zie mezelf nu terug in mijn jongste dochter. Als zij Assepoestertje speelt, gooit ze zo een bak water over het laminaat, zo was ik ook. Opgaand in mijn fantasie, niet nadenkend over de gevolgen. Mijn moeder noemde me daarom vaak ‘onzinkind’ en als ze echt geïrriteerd was, klapte ze dicht. Het maakte dan niet meer uit wat ik deed, ze reageerde gewoon niet meer op me."

Slecht daglicht

"Ik wil mijn moeder absoluut niet in een slecht daglicht zetten. Ik denk echt dat ze niet anders kon, ze had niet het vermogen om op een constructieve manier met mij om te gaan. Ze had ook geen sociale contacten buiten ons gezin. Ikzelf heb vriendinnen bij wie ik mijn ei kwijt kan als ik het even zwaar heb met mijn kinderen, die uitlaatklep had zij niet. Ook werkte mijn vader veel, hij was veel afwezig. Ik zag hem als een vervelende man die mijn moeder ongelukkig maakte. Ze hield een kalender bij met kruisjes wanneer hij er niet was en besprak al hun ruzies met ons. De hele dag zeurde ze over wat mijn vader allemaal fout deed, maar als hij thuiskwam, was het weer koek en ei. In onze ogen was hij echt een hufter.

Ik was al een jaar of 27 toen ik voor het eerst echt een gesprek had met mijn vader. Hij schrok ervan dat mijn moeder ons alles vertelde over hun problemen, dat wist hij helemaal niet. Ik denk niet dat hun huwelijk heel liefdevol was, ze sliepen al apart sinds mijn veertiende. Mijn zus was al die tijd mijn moeders enige uitlaatklep. Met haar deelde ze hoe zwaar ze het vond om mij op te voeden, daarom kreeg mijn zus langzaam maar zeker ook een hekel aan mij. Als ik in mijn fotoalbums van vroeger kijk, zie ik de verandering. Op foto’s van toen ik nog heel klein was, zie je hoe mijn zus me knuffelde, dat ze blij was met haar zusje, maar dat ‘samen’ werd steeds minder."

Verstikkende atmosfeer

Als ik de hele dag lief was geweest en alles goed had gedaan, kreeg ik weleens een knuffel. Daardoor liep ik eigenlijk altijd op mijn tenen. Dat veranderde in mijn puberteit, toen begon ik me af te zetten. Mijn moeder vond het bijvoorbeeld vreselijk als mijn zus en ik gingen stappen. Ze zei dan dat ze niet kon slapen als wij uit gingen. Bij mijn zus werkte dat, zij haalde dan haar make-up af en bleef thuis, maar ik ging toch. Sterker nog: ik dacht in zo’n geval vaak: ‘Ze is nu toch al boos, dus ik kan net zo goed te laat thuiskomen.’

Eigenlijk typeerde dat mijn hele puberteit. Ik voelde me nooit goed genoeg, dus wat had het nog voor zin mijn best te doen? Ik was een gewone puber die dingen wilde ontdekken, maar daardoor kwam ik steeds meer in de knel tussen loyaliteit naar mijn moeder en mijn eigen ontwikkeling.

Om aan de verstikkende atmosfeer te ontsnappen, besloot ik op mijn negentiende op kamers te gaan wonen. Dat werd geen succes. Ik voelde me leeg, doelloos. Het enige doel in mijn leven dat ik kende, was mijn moeder pleasen, ik had zelf geen identiteit ontwikkeld en had letterlijk geen levensdoel meer. Mijn ouders besloten dat ik maar weer thuis moest komen wonen en psychologische hulp moest zoeken. Mijn moeder zei vanaf mijn twaalfde al dat er wat mis met mij moest zijn. Mede daardoor en door mijn beperkte zelfbeeld en sociaal-emotionele ontwikkeling begon ik zelf ook te geloven dat er echt wat mis was met mij."

Lees ook Stephanie overleed bijna aan de gevolgen van anorexia: ‘Eén minuut later en ik was er niet meer geweest’

In de slachtofferrol

"Toen ik twintig was, leerde ik mijn man kennen. Door hem en door het traject dat we met Evi in gingen, leerde ik dat er ook een andere manier van opvoeden is. Ik heb veel geleerd over mezelf, zoals dat ik niet ben wat een ander ziet in mij. Daardoor heelde ik en leerde ik van mezelf te houden. Ik probeerde er weleens met mijn moeder over te praten, maar dat was lastig. Als ik iets aanroerde, ging ze steeds in de slachtofferrol en omdat ik haar geen pijn wilde doen, liet ik het vaak maar zo.

Mijn moeder en ik begonnen steeds meer te botsen doordat ik zo veel leerde over mezelf en mijn jeugd. De onvoorwaardelijke loyaliteit die ik ooit voelde, verdween. De druppel die de emmer deed overlopen kwam in 2017, tijdens de kraamweek van onze jongste dochter. Mijn moeder was langs geweest en zei: ‘Ik kom morgen weer, dan kom ik koken.’ Ik vond dat heel fijn. De volgende dag regende het en ik belde haar op om te vragen of mijn man haar even moest komen halen, want mijn moeder heeft geen rij­bewijs. ‘Ik kom niet,’ zei ze.

Dit is een Real Life uit Flair. Het hele verhaal lees je in Flair 22-2022. Deze ligt van 1 juni t/m 7 juni in de winkels. Wil je ‘m liever laten bezorgen? Bestellen kan hier.

Tekst: Vivienne Groenewoud | Fotografie: Ester Gebuis