Mannengeheimen: ‘Mijn familie was onwijs van slag, maar ik liet geen traan toen mijn oma overleed’

Afsluiting van een tijdperk

“Mijn ouders en mijn zussen vonden haar dood verschrikkelijk. Veel andere familieleden ook. Ze waren echt van slag. Ik deed daarom op de dagen rond de begrafenis alsof ik het allemaal net zo erg vond als zij, maar dat was zeker niet het geval. Eerlijk gezegd vond ik de dood van mijn oma - ze was al 81 - bijna iets positiefs.

Zowel geestelijk als lichamelijk was ze de laatste jaren nog geen schim van de persoon die ze ooit was. Aangezien we toch allemaal dood moeten, kun je in zo’n situatie beter vroeg dan laat gaan, vind ik. Het overlijden van mijn oma zie ik vooral als afsluiting van een tijdperk. Ze was binnen onze familie de laatste van haar generatie. Dat stemde me wel licht melancholisch, maar verdriet om haar overlijden heb ik echt helemaal niet gehad. Ik bewaar goede herinneringen aan mijn oma.”

Fijne herinneringen

“Ik was zes toen haar man, mijn opa, overleed en in mijn jeugd woonde zij zo’n tachtig kilometer van ons vandaan. Als we in mijn kinderjaren in het weekend bij haar op bezoek gingen, was dat altijd echt een leuk uitje. Ze woonde in het noorden van het land in een heel groot huis met een gigantische zolder waar we vaak hutten bouwden.

Wanneer we als kind bij mijn oma logeerden, was het altijd een traktatie om bij haar in bed te mogen slapen. Anders moest je op de logeerkamer en dat was toch altijd minder leuk. Mijn twee zussen en ik lootten er zelfs altijd om wie in oma’s bed mocht liggen. Voor het slapen mocht je dan altijd een half uurtje vanuit haar bed televisie kijken en kon je ‘s ochtends lekker met oma kletsen, knuffelen en grapjes maken. Ze was lief, gezellig, had altijd een groot gevoel voor humor en we waren gek op haar.”

Niet meer op bezoek

“Vanaf mijn puberteit gebeurde het steeds vaker dat ik niet met het gezin meeging naar oma. Ik vond dat ik wel betere dingen te doen had. Bovendien zat je dan weer uren in de auto, waar ik ook geen zin in had. Ik was liever met mijn vrienden. Mijn bezoekfrequentie nam daardoor erg af. Helemaal toen ik als student op mezelf ging wonen.

Toen ik ging werken, probeerde ik weer wat vaker mee te gaan naar mijn oma, maar dat deed ik vooral om mijn moeder een plezier te doen. Dat hield een beetje op toen oma in een verzorgingstehuis terecht kwam. Ze herkende me toch nauwelijks meer. Ik vond het een erg deprimerende omgeving. Door al die oude en vaak demente mensen werd ik geconfronteerd met mijn eigen sterfelijkheid. Erg naar Bovendien herinnerde ik me mijn oma liever zoals ze vroeger was, maar die tijd had ik voor mezelf al veel eerder afgesloten.”

Masker op

“Volgens mij ben ik in die vier jaar verzorgingstehuis maar vijf keer langs geweest. Toen een van mijn zussen me belde om te zeggen dat oma was overleden in haar slaap, haalde ik mijn schouders op. Ik stelde wel vragen, zoals: ‘Hoe is het gebeurd’, ‘Hoe laat’, ‘Wanneer is de begrafenis’ en ‘Hoe zijn mama en haar broers en zussen eronder?

Maar uiteindelijk bekeek ik het allemaal heel praktisch: ze heeft vijf kinderen prima grootgebracht, ze heeft best lang geleefd, heeft tien kleinkinderen meegemaakt en is gestorven in haar slaap. Prima toch? Natuurlijk, het is jammer dat je haar nooit meer iets kunt vragen over vroeger, maar dat kon toch al niet meer door haar geestelijke toestand.

Ik heb mijn zussen horen zeggen dat ze het vreselijk erg vonden en dat ze onze oma zo enorm zouden missen Tranen met tuiten. Ik vond dat nogal overdreven. Maar tegenover mijn familie heb ik gedaan alsof ik ook veel verdriet had van haar dood. Ik nam letterlijk een grafstemming aan.”

Nep huilen

“Toen we haar ter aarde bestelden en buiten met zo’n dertig mensen rond haar kist stonden. heb ik zelfs gedaan alsof ik huilde. Niet dat er echte tranen over mijn wang rolden, maar ik stond wel even met mijn handen voor mijn ogen zodat de andere aanwezigen dachten dat ik ook huilde. Dat deed ik bewust.

Achteraf vond ik dat eigenlijk best gênant. Stond ik daar de boel een beetje te neppen! Maar ja, ik voelde me tegenover de anderen gewoon een beetje raar dat ik niets voelde, waardoor ik de boel met dat gebaar net iets aan het overdrijven was.

Toen ik kort na haar overlijden eens uitsprak dat het toch eigenlijk ook weer niet zo heel verschrikkelijk was dat oma dood was, werd ik heel raar aangekeken door mijn oudste zus. Alsof ik van een andere planeet kwam. Ik hield verder mijn mond en dacht op dat moment ook echt dat ik niet helemaal spoorde en gevoelloos was.

Later heb ik het eens met een vriend besproken en hij zei dat hij dat gevoel van mij juist herkenbaar vond. Maar ja, dat soort dingen kun je gewoon niet aan je familieleden opbiechten omdat het nogal kwetsend kan overkomen als zij wel verdriet hebben. Je kunt het überhaupt eigenlijk niet maken om te zeggen dat de dood van een direct familielid je niets doet. Toch voelde ik het in dit geval wel zo.”