PREMIUM
Vergeet cancel culture: ontcancelen is de nieuwste trend
Precies een jaar na zijn arrestatie verbrak Lil’ Kleine vorige maand het streamingrecord met zijn nieuwe single. Ook Marco Borsato is na het The Voice-schandaal weer gewoon te horen op de radio. Gaan we zo makkelijk van cancellen naar vergeten en vergeven? Oftewel: is ontcancelen een ding?
Nog nooit eerder vielen artiesten zo snel van voetstukken als de laatste jaren. Iets fout gedaan? Dan word je niet langer op de radio gedraaid en is er geen evenementenorganisator die zich aan zulke zwarte schapen wil branden.
You are cancelled!
Denk maar aan Marco Borsato na de ophef van The Voice, Lil’ Kleine na het klemmen van het hoofd (of zoals ze later aangaf, been) van zijn vriendin Jaimie Vaes tussen de autodeur en laten we ook niet de rel vergeten die er was rond Bilal Wahib toen hij tijdens een livestream een minderjarige vroeg om zijn geslachtsdelen te laten zien. Misplaatste grap of niet, Bilal was van het ene op het andere moment persona non grata. Zijn actie werd bestempeld als kinderporno en daar kom je niet van terug. Excuses maken op tv leek de woede alleen maar intenser te maken. Deze jongen zou nooit meer aan de bak komen, werd er gezegd. Geen rechtszaak nodig, het publiek deelde de straffen wel uit. Shame, shame, shame!
Een jaar later is de cancelcultuur vol schandpalen nog altijd krachtig. Het vermeende coke snuiven van Goldband op het podium zorgde direct voor hysterie, die ze nog maar net konden sussen (drugs vinden ‘we’ iets minder erg dan grensoverschrijdend gedrag, zo blijkt). Maar er lijkt ook een andere trend in opkomst, namelijk de ontcancelling.
Ontcancelen?
Niet voor niks kopte RTL Nieuws: ‘Wat is er over van de cancelcultuur?’ nadat Lil’ Kleine records brak met zijn nieuwe hit. De artiest van wie het wassenbeeld in Madame Tussauds in allerijl werd verwijderd vanwege de hetze tegen hem, treedt gewoon weer op. Hetzelfde geldt voor Bilal, die tijdens een benefietconcert voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije en Syrië gewoon in de line-up stond. Ook artiesten die nog niet publiekelijk vergeven worden zoals Marco Borsato, zijn inmiddels wel weer op de radio te horen. De cancelcultuur mag er dan nog zijn, de schande lijkt met de tijd vergeten te worden. Vooral als je goede muziek maakt. Is er dan ook nog hoop voor Ali B? Drie onderzoekers geven hun mening.
Simone Driessen, mediawetenschapper: ‘Dat stempel blijft hangen’
“De cancelcultuur is an sich niet nieuw. In de middeleeuwen kon je ook met pek en veren besmeurd worden als je iets fout had gedaan. Ik denk wel dat we voorzichtig moeten zijn met wat we als cancelen bestempelen. De afgelopen jaren zien we dit wel heel snel gebeuren. Zeker sinds de #MeToo movement is dit in een stroomversnelling geraakt.
Als wetenschapper vind ik de ontcancelling die nu gaande is een interessant fenomeen. Het lijkt wel alsof we door de redenen dat iemand gecanceld werd bespreekbaar te maken, sommige artiesten terug verwelkomd worden in het publieke domein. Maar zelfs als iemand ontcanceld kan worden, zal de stempel wel altijd ergens blijven hangen. Die raak je niet zomaar kwijt.”
Jenny Janssens, filosoof en ethicus: ‘De mogelijkheid om te ontcancellen moet er zijn’
“Ik hoop eigenlijk dat ontcancellen steeds normaler wordt. We moeten willen dat iemand het oprecht beter doet. Ik vind het van belang dat er ruimte is om te ontcancellen en dat een persoon de mogelijkheid heeft om excuses te maken en terug te keren. Maar dat moet wel gebeuren onder de juiste omstandigheden. Wanneer dit precies wordt bereikt, is per geval natuurlijk anders en kan voor iedereen ook anders voelen.
Sommigen zeggen dat Lil’ Kleine bijvoorbeeld écht aan zichzelf heeft gewerkt en daarom best weer op het podium mag staan. Zelf ben ik van mening dat zijn supporters hem veel te snel vergeven hebben. Een goed voorbeeld van iemand die zich succesvol ontcanceld heeft, vind ik Famke Louise. Zij zei aan tafel bij Jinek domme dingen over #ikdoenietmeermee tijdens de pandemie, maar herpakte zich. Ze bood haar excuses aan, ging met Diederik Gommers in gesprek en gebruikte vervolgens haar platform om betrouwbare informatie over het virus te verspreiden. Dat is een goed voorbeeld van iemand die de ophef rond het cancellen gebruikte om te leren en er iets goeds mee te doen.”
Tom ter Bogt, hoogleraar populaire muziek en jeugdcultuur: ‘Liedjes zijn onschuldig’
“De cancelcultuur is een tricky onderwerp. Het heeft goede aspecten, want gedrag of uitingen die jaren geleden normaal werden gevonden kunnen nu niet meer door de beugel. Maar je wilt niet dat echt mooie muziek verdwijnt. Artiesten lopen sneller het risico om gecanceld te worden wanneer ze grenzen overschrijden, maar je ziet ook dat het slijt met de tijd en mensen vergeten zijn waar de ophef om te doen is.
Een goed voorbeeld is Michael Jackson. Hij werd gecanceld nadat in de documentaire Finding Neverland uit de doeken werd gedaan hoe hij kinderen zou hebben misbruikt, maar inmiddels hoor je hem weer volop op de radio. Fans zijn vergevingsgezind en anderen vergeetachtig. Ik denk dat liedjes zelf onschuldig zijn. Als de muziek goed is, kunnen die liedjes niet zomaar definitief worden gewist.”
Deze reportage komt uit Flair 11-2023. Meer van dit soort verhalen lees je wekelijks in Flair. Wil je het magazine bestellen zonder bezorgkosten? Dan kun je dat hier doen!
