Stop de loonkloof: is het openbaren van salarissen de oplossing?

Loonkloof tussen mannen en vrouwen

Zie je online de vacature voor je droombaan en lees je bij het kopje salaris dat dit ‘marktconform’ is of dat hiervoor wordt gekeken naar je leeftijd en werkervaring, dan weet je: dat wordt weer onderhandelen. Met als angst dat te hoog inzetten betekent dat ze een andere kandidaat hebben gevonden ‘die beter aansluit op het profiel’ en dat te laag inzetten ervoor zorgt dat je minder verdient dan de collega aan het bureau naast je.

In Amerika hoeft dat in sommige staten straks niet meer. In onder meer Californië treden wetten in werking waardoor bij vacatures altijd moet staan wat je gaat verdienen. Wel zo transparant. Reden hiervoor is om zo de loonkloof tussen mannen en vrouwen te dichten. Ook in Nederland blijft dat een ding. Percentages van het CBS geven dan wel aan dat de kloof steeds kleiner wordt met zo’n 0,5 procent per jaar, maar het bruto uurloon lag voor vrouwen in 2021 gemiddeld 13 procent lager dan voor een mannelijke collega met eenzelfde baan.

Salaris openbaar maken

Reken maar uit: in dat tempo zijn de salarissen pas over 26 jaar gelijkgetrokken. Maar hoe groot is de animo onder werknemers om hun salaris openbaar te maken? Het is niet bepaald een onderwerp waar we in Nederland graag over praten. Wij leiden liever via een omweg af hoe goed iemand boert. Bijvoorbeeld door te vragen waar iemand woont en in wat voor auto hij of zij rijdt. Recht op de persoon af vragen wat iemand verdient, is eigenlijk not done.

Desalniettemin kwam bij een onderzoek onder 351 personeelsfunctionarissen van HR-ondersteuner XpertHR naar voren dat bijna de helft van de ondervraagden van mening was dat Nederlandse bedrijven hun salarisdata zouden moeten publiceren. Gaan we hier dan ooit het voorbeeld van de Amerikanen volgen? Grote kans dat dat zal leiden tot een hoop interessante (en verongelijkte) gesprekken bij de koffieautomaat.

Felicia van Andel, expert arbeidsmarkt bij Women Inc.

“Het openbaar maken van salaris is cruciaal voor het dichten van de loonkloof. Ongelijke beloning is nu voor werknemers lastig aan te tonen omdat zij geen inzage hebben in het salaris van anderen. Als de verantwoordelijkheid naar de werkgever verschuift, moet die aantonen dat er sprake is van gelijke beloning in de organisatie.

Om de loonkloof echt te dichten moeten we daarnaast breder werken aan gelijke kansen op de arbeidsmarkt. Vrouwen werken vaker dan mannen in sectoren die laag of gemiddeld betalen, zoals de zorg of het onderwijs. De best- betaalde sectoren, waaronder de financiële en technische, blijven grotendeels een mannendomein. Ook hebben mannen vaker dan vrouwen leidinggevende functies, met hogere uurlonen.”

Marc-Peter Pijper, zelforganisatiecoach bij Viisi Hypotheken

“Bij Viisi is ons salarismodel openbaar en gestoeld op equal pay omdat we het oneerlijk vinden dat je moet onderhandelen over je salaris. Onderzoek wijst uit dat de blanke, extraverte man dan altijd meer verdient dan de introverte vrouw van niet-westerse afkomst, in dezelfde functie. Dat onderhandelen hebben wij dus helemaal afgeschaft. Iedereen die in hetzelfde vakgebied werkt, krijgt elk jaar dezelfde vaste salarisverhoging.

Bedrijven zouden verder moeten kijken dan salaris alleen, als het gaat om motivatie. Want onderzoek wijst uit dat salaris niet eens in de top tien staat als het gaat om redenen voor vertrek bij een organisatie. Als je salarissen gewoon eerlijk hebt verdeeld, kun je de volle aandacht hebben voor zaken die veel belangrijker zijn, zoals teamwork.”

Kilian Wawoe, organisatiepsycholoog

“Mensen zijn sociale dieren die zich met anderen vergelijken. Negentig procent van de werknemers overschat zijn eigen kunnen. Als zij horen dat ze minder verdienen dan hun collega, zullen ze ontevreden zijn, terwijl de mensen die bovenaan de salarislijst staan, dit alleen maar terecht zullen vinden. Een reden dat mannen meer verdienen, is dat ze vaak assertiever zijn.

Uit onderzoek blijkt dat jongens al meer zakgeld krijgen, omdat ze erom vragen. Maar de salariskloof wordt natuurlijk niet opgelost door assertiever te zijn. Je kunt wel op groepsniveau openbaarheid geven, bijvoorbeeld binnen een bedrijf een groep van honderd mannen vergelijken met honderd vrouwen. Maar op individueel niveau salarissen openbaar maken, is vragen om problemen.”

Deze reportage komt uit Flair 06-2023. Meer van dit soort verhalen lees je wekelijks in Flair.