Tijl Beckand heeft weinig foto's van overleden vader: 'Ik kijk elke dag naar zijn zelfportret in de woonkamer'

'Het perfecte plaatje'

Die ochtend heeft hij naar de soundtrack van de James Bond-film, Never say never again, geluisterd. Pure nichemuziek, zegt hij er meteen bij, want het is een niet geautoriseerde Bond-film. Iets met plagiaat en een jarenlang juridisch gevecht. "Voor de film, die in 1983 uitkwam, schreef Michel Legrand de soundtrack, een fantastische Franse dikke jarentachtigtrack." Dat hij juist die soundtrack luisterde, had niet eens zozeer te maken met een gevoel, maar meer met de tijd die hij had. Met een druk gezin – zoon Faas van twee en zijn twee dochters uit zijn eerdere relatie, Bente van vijftien en Fiene van negen – die voor een deel ook bij Tijl en zijn vriendin wonen, is tijd een schaars goed. In dat kleine uurtje dat hij overhad, paste precies het meesterwerk van Michel Legrand.

'We maken allemaal foto's met onze telefoon, we voelen ons allemaal een beetje een fotograaf'

Dit najaar presenteert hij Het perfecte plaatje, waarin bekende Nederlanders de strijd met elkaar aangaan om wie de beste, professionele foto’s kan maken. Het is de vijfde keer dat hij het programma presenteert en ondertussen durft hij wel te zeggen dat zijn fotografie-skills beter zijn geworden. "Ik praat het programma natuurlijk aan elkaar, maar ik sta er ook bij als we ergens midden op de Veluwe zijn en een natuurfotograaf uitlegt hoe je het beste kunt kaderen en dat je moet opletten op de achtergrond, omdat dat ook een onderdeel van je foto is. Het succes van het programma is dat fotografie een onderwerp is waar veel mensen affiniteit mee hebben. We maken allemaal foto’s met onze telefoon, we voelen ons allemaal een beetje een fotograaf."

Ben jij thuis degene die zegt: 'Even allemaal bij elkaar staan' en dan de hele tijd foto’s maakt?

"Ik maak wel meer foto’s dan vroeger, maar iedereen bij elkaar krijgen is niet zo makkelijk. Mijn oudste wil niet meer op de foto, dus die duikt weg, en mijn jongste dochter vindt dat zielig voor mij en gaat dan uitbundig poseren. De laatste foto die ik heb gemaakt? Vanochtend, een foto van Faas die yoghurt eet. Wacht ik laat ’m je even zien." Hij pakt zijn telefoon erbij en laat een foto van zijn zoon zien met een yoghurtgezicht. "Lief hè?"

Hoe zou jij jezelf als vader typeren?

"Ik probeer in contact te staan met mijn kinderen. Het is leuk als je iets zegt of doet waardoor een kind geprikkeld is om zich voor je te openen. Dat deed mijn vader ook. Die ging mee in mijn belevingswereld en fantaseerde er met mij op los. Toen ik tegen hem zei dat ik gras zo fijn vond voelen, zei hij: 'Laten we de vloer in je kamer met gras bedekken. Dan leggen we eerst een laag aarde neer en laten dan een grasmat groeien.' En natuurlijk kon dat niet, maar als kind ben je er niet zo mee bezig of dat doorgaat of niet. Juist dat actief erover fantaseren is leuk. Alleen al de vraag 'Hoe zou het zijn als?' is geweldig. Dat doe ik ook met mijn kinderen. Mijn jongste dochter heeft een kamer op de bovenste verdieping van ons huis en dan hebben we een heel gesprek over dat we een glijbaan maken van haar kamer naar de keuken."

Je vader is twaalf jaar geleden overleden, had je een goede band met hem?

"Mijn vader was beeldend kunstenaar en een ontzettend creatieve en lieve man. Maar ook een man met een eigen binnenwereld. Hij had zijn atelier aan huis. Het was een atypisch huishouden waarin ik ben opgegroeid. Rommelig, met weinig orde, maar wel met regelmaat. Daar zorgde mijn moeder voor. We zaten elke dag stipt om zes uur met zijn allen – ik heb nog een oudere broer – aan tafel. Mijn vader nam van alles mee naar huis. Dingen die hij op straat vond en wilde natekenen, maar ook mensen die hij had ontmoet en met wie hij dan een mooi gesprek had, zoals een man die onze fietsbanden thuis kwam plakken en ook eigengemaakt oersap meebracht, of een alleenstaande oude zweefvlieger die hij in een antiekwinkel had ontmoet. Hij hield van paradijsvogels, misschien wel omdat hij er zelf ook een was. Als kind heb ik veel met hem getekend, ik kon het ook best goed. Maar het was vooral fijn om op die manier heel dicht bij hem te zijn."

Heb je werk van je vader in huis hangen?

"Er hangt een zelfportret van hem bij ons in de woonkamer. Ik weet niet precies hoe oud hij daarop is, ik gok tussen de 35 en 40, omdat niks van zijn werk gedateerd is. Mijn vader was talentvol, maar maakte veel dingen niet af. Hij vond namelijk dat kunst nooit af is. Dus alles was in een continu proces van maken, zeg maar. Zijn werk stond tegen de muur, of op ezels, en hij bleef er maar aan doorwerken. Dat was ook wel een voortdurende worsteling waar hij mee zat. Het zorgde voor onrust, hij was altijd zoekende. Daarom wil ik dingen graag afmaken. Soms begin ik aan iets en als ik dan voel dat het moeilijk loopt, of niet gaat zoals ik had gehoopt, of ik vind het niet zo leuk als ik dacht, dan maak ik het toch af."

Kijk je elke dag naar het zelfportret van je vader?

"Ja. En ik heb altijd het idee dat hij ook naar mij kijkt. En dan kan hij streng, of blij, of gemoedelijk kijken. Het lijkt alsof het schilderij meekleurt met een bepaalde emotie die hij bij mij voelt."

Is het troostend, dat je vader er op die manier nog een beetje is?

"Zeker, want er zijn niet zo veel foto’s van hem. En zeker geen goede. Ik vind een portret van hemzelf, door hemzelf gemaakt, ook wel het ultieme beeld dat je van iemand kunt hebben. Want dit is hoe hij zichzelf ziet."

Lees ook Nicolette Kluijver: ‘Je kunt lieve mensen om je heen hebben die je steunen, maar in the end moet jíj ermee dealen'

Denk je dat je vader dit schilderij als af had gezien?

"Dat denk ik niet. Ik denk ook dat hij niet zou willen dat het hier hangt. Hij zou ook zeggen: 'Ik maak wel iets anders voor je', of 'Dat kleurt niet bij de kleur van de muur'. Dus nee, af zou hij het zeker niet vinden. Ik zat vroeger op de vrijeschool en had toen ik zestien was een toneelstuk geschreven voor de klas. Mijn vader zou het affiche schilderen dat we in de hal van school konden hangen. Ik weet nog dat het toneelstuk werd opgevoerd op 16 juni 1991, om 20.15 uur. Uiteindelijk kwam mijn vader met het affiche om 20.05 uur binnen. De verf was nog nat. Dus tot zover kon mijn vader het uitstellen. En het was niet zozeer dat hij te beroerd was om het af te maken, maar hij kreeg het gewoon niet voor elkaar. Dus de beslissing van wat het moest worden, was voor hem een enorme opgave, hij bleef maar schaven. Die onrust die dat meebrengt, lijkt me vreselijk."

Lees meer van dit interview in Flair 42, deze ligt vanaf 14 oktober in de winkels. Wil je ‘m liever laten bezorgen? Bestellen kan hier.

Tekst: Saskia Smith, beeld: Bart Honingh, Instagram