Zó word je financieel onafhankelijk (want ja, dat is belangrijk!)

Maar wanneer ben je eigenlijk financieel onafhankelijk? En hoe erg is het als je je eigen boontjes – misschien tijdelijk – even niet kunt doppen?

Financieel onafhankelijk

Om met het goede nieuws te beginnen: de economische positie van Nederlandse vrouwen is de laatste tien jaar flink verbeterd. Uit de Emancipatiemonitor van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS), die eens in de twee jaar verschijnt, blijkt dat in 2011 nog maar 42 procent van de vrouwen zich financieel onafhankelijk kon noemen, tegen bijna 56 procent in 2021. Dat is een forse groei, daar valt niets tegenin te brengen. Maar het is volgens Marianne Bruijn, gender equality & female finance deskundige auteur van het boek The Female Fix: Jouw weg naar financiële vrijheid, ook weer geen reden om de vlag uit te hangen, want onze financiële situatie is ‘niet best’.

Dat vereist enige uitleg, want wat ís dat eigenlijk, financieel onafhankelijk zijn? Daarvoor duiken we in het emancipatiebeleid van de overheid, waarin financiële onafhankelijkheid wordt omschreven als voldoende financiële armslag hebben om jezelf en je eventuele kinderen te kunnen onderhouden. Vertalen we dat naar keiharde euro’s, dan moet je daarvoor meer verdienen dan het minimumloon, wat in 2023 neerkomt op minimaal € 1934,40 euro bruto per maand. “Bijna de helft van alle vrouwen in Nederland komt niet aan dat bedrag, wat betekent dat zij voor hun inkomen afhankelijk zijn van hun partner, de Nederlandse overheid of hun familie”, legt Marianne Bruijn uit.

Je eigen boontjes doppen

Het is heel lang niet zo’n issue geweest, financiële onafhankelijkheid bij vrouwen. Sterker nog: in de generatie van onze opa’s en oma’s was het voor veel vrouwen de normaalste zaak van de wereld dat ze hun man om geld vroegen als ze de wekelijkse boodschappen gingen doen. “In de periode daarna werd er door de overheid heel goed voor ons gezorgd”, zegt Bruijn. “Pensioenen zaten knap in elkaar, kinderen kregen studiefinanciering, een huis kopen ging makkelijker. Door de terugtrekkende overheid is die situatie de laatste decennia radicaal anders geworden, waardoor je je als man én vrouw nu op jonge leeftijd al bewust moet zijn van het belang van financiële onafhankelijkheid.”

Als je financieel onafhankelijk bent, ofwel: in staat bent om je eigen boontjes te doppen, dan hoef je nooit naar de pijpen van iemand anders te dansen. “Je hoeft je hand niet op te houden, waardoor je je leven kunt invullen op de manier die bij jou past”, legt Bruijn uit, die tijdens de inspiratiesessies die ze geeft regelmatig verhalen hoort van vrouwen die na hun scheiding financieel aan de grond zijn geraakt. “Achteraf hebben ze allemaal zo’n spijt dat ze zich niet in de financiën hebben verdiept. Tijdens de emotionele periode van een scheiding of een breuk kun je die financiële stress er niet bij hebben. Al helemaal niet als er ook nog kinderen in het spel zijn.”

Kampioen deeltijdwerken

In vergelijking met andere landen vinden we onszelf in Nederland vaak heel modern en vooruitstrevend, maar op het vlak van financiële onafhankelijkheid bungelen we onderaan de lijstjes van West-Europese landen. “Dat komt door de deeltijdcultuur in ons land”, legt Bruijn uit. “Er studeren in Nederland elk jaar meer meiden dan jongens af, maar tweederde begint meteen met parttime werken. Ze realiseren zich niet dat je jezelf daarmee gelijk op een enorme achterstand zet: je bouwt minder pensioen op voor later, je kunt minder spaargeld opzijzetten en je zult überhaupt minder goed kunnen rondkomen, want we weten allemaal hoe duur het leven de laatste jaren is geworden.”

Als er kinderen komen, gaan de meeste vrouwen in Nederland nog minder uren werken. “Dan gaat je inkomen nog verder achteruit en ben je ineens financieel afhankelijk”, aldus Bruijn, die benadrukt dat het helemaal niet erg is om tijdelijk op de schouders van je partner te leunen. “Als je thuis een baby en een peuter hebt, dan kan ik me goed voorstellen dat jij of je partner besluit om even een tijdje wat minder te gaan werken. Het kan ook zo zijn dat je op een gegeven moment een carrièreswitch wilt maken en weer gaat studeren. Dat betekent dat je een paar jaar lang minder gaat verdienen, maar daarna kun je wel iets gaan doen waar je de rest van je leven blij van wordt.”

Maak goede afspraken

Er is niks mis mee om tijdelijk financieel afhankelijk van je partner te zijn, maar zorg er dan wel voor dat je goede afspraken met elkaar maakt. “We hebben de neiging om onze partner blind te vertrouwen, maar dat is als het om financiën gaat niet zo verstandig”, aldus Bruijn. “Stel: jullie krijgen een kind en jij gaat minder werken, dan lever jij financieel flink in. Het is slim om met je partner af te spreken hoe jullie dat financieel op een eerlijke manier gaan regelen en dat ook vast te laten leggen bij de notaris. Datzelfde geldt als jij bij je partner intrekt die al een koophuis heeft. Zet op papier wat er gebeurt als jullie uit elkaar gaan, anders sta jij straks met lege handen.”

Natuurlijk kun je ook proberen om wel financieel onafhankelijk te blijven, ook al heb je een gezin en/of hoge kosten. “De eerste stap op weg naar financiële onafhankelijkheid is: het creëren van overzicht”, adviseert Bruijn. “Een kwart van alle Nederlanders heeft geen idee wat er maandelijks aan geld inkomt en uitgaat. Als je dat al niet weet, dan heb je geen idee hoeveel inkomen je nodig hebt om maandelijks rond te komen. Zet op een rijtje wat er maandelijks aan geld binnenkomt en hoeveel je uitgeeft aan hypotheek of huur, verzekeringen, boodschappen, aflossing van je studiegeld, kleding en ga zo maar door. Wat heb je nodig om zonder hulp van buitenaf rond te komen?”

Genereer extra geld

In het beste geval hou je van het geld dat maandelijks binnenkomt nog iets over om opzij te zetten op een spaarrekening, iets wat het makkelijkst lukt als je fulltime werkt. Bruijn: “Je hebt hard gewerkt om je papiertje te halen, de samenleving heeft daarvoor in jou geïnvesteerd, dus ga ontdekken waar je hart ligt, zodat je daar je geld mee kunt verdienen. Als je doet wat je leuk vindt, dan vind je het helemaal niet erg om fulltime te gaan werken. Zeker niet omdat veel bedrijven tegenwoordig ook nog de mogelijkheid bieden om een aantal van je werkuren te steken in maatschappelijke projecten die passen bij het bedrijf waar je werkt, dus kaart dat aan bij je werkgever.”

Je kunt ook proberen om extra geld te genereren met side hustles naast je vaste werk. Bruijn: “Wie weet heb je een bootje dat je kunt verhuren. Misschien ga je in het weekend regelmatig naar je ouders, waardoor je je appartement kunt verhuren via Airbnb. Of wellicht heb je designspullen die je kunt verkopen op een vintage sale.” Dat is makkelijk geld verdienen, want daar hoef je weinig voor te doen. Het belangrijkste is dat je in je achterhoofd houdt dat financiële onafhankelijkheid ervoor zorgt je van niemand afhankelijk bent en de regie over je eigen leven behoudt. Je kunt in vrijheid leven en zelf beslissen wat je wel of niet met je geld doet. Dat is een heerlijk gevoel.”

Dit dossier staat in Flair 13-2023. Meer van dit soort artikelen lees je wekelijks in Flair.