Eva: ‘Ik ben toxic, zouden sommigen zeggen. En ik ben lang niet de enige’

Als iemand die ik liefheb me kwetst, zal ik op zoek gaan naar conflict in de hoop dat ik bevestiging en veiligheid vind in hoe erg iemand voor me vecht. Ik wil altijd gelijk hebben en verdedig mijn standpunten zo vurig dat sommigen het hebben opgegeven met me te discussiëren.

En lang was ik zo bang om alleen thuis te zijn, dat ik me krampachtig vastklampte aan mijn vriend en hem al zijn tijd en ruimte ontnam. Ik ben toxic, zouden sommigen zeggen. En ik ben lang niet de enige. Als ik de vele artikelen als ‘5 Signs your friend is toxic’ of ‘How to remove toxic people from your life’ moet geloven, zitten we in een toxic people pandemic. Ze bevinden zich overal en je kunt maar beter ver bij ze uit de buurt blijven.

Ja, soms is het verstandiger om het contact met destructieve mensen af te kappen. Maar hoe makkelijk mensen worden afgeschreven als toxisch irriteert me mateloos. Het is een trendwoord geworden waarmee we andermans ongezonde gedragspatronen automatisch bestempelen als opzettelijk en ogenschijnlijk onveranderlijk.

Maar het echte probleem lost zich daarmee niet op: giftige gedragspatronen zijn vaak een gevolg van persoonlijkheidsstoornissen, hechtingsproblematiek of mentale problemen. Beloftes nooit nakomen, aantrekken en afstoten, iemand het gevoel geven speciaal te zijn om die persoon niet veel later te ghosten, altijd op zoek zijn naar drama: zijn al deze gedragingen niet ook een resultaat van iemands verleden, ingesleten patronen, verdriet en pijn?

Allerlei problemen waar we met een beetje hulp en reflectie aan kunnen werken? Is het niet veel te simpel om vóórdat we een helpende hand uitsteken, iemand af te schrijven als toxic? Er bestaan ook nog gewoon dingen zoals zelfreflectie en therapie. Veruit de meeste artikelen over giftig gedrag gaan over De Ander. Het is de boze baas, de egocentrische ex, de onredelijke moeder.

Maar soms krijg ik de indruk dat we zo druk zijn met anderen toxisch te noemen, dat we vergeten dat we er zelf ook wat van kunnen. Want ja, ook jij vertoont vast weleens giftig gedrag. En dat maakt je nog geen slecht mens of iemand die andermans tijd en moeite niet waard is. Als mensen die conclusie bij mij hadden getrokken, had ik allang geen vrienden meer overgehad. Als mijn claimerigheid als ‘toxic’ was geclassificeerd, had ik volgens het internet allang uit vele levens verbannen moeten worden.

Maar dat gebeurde niet. Mensen zagen mijn ongezonde patronen voor wat ze waren: het resultaat van een ingewikkelde jeugd. Doordat ze mijn gedrag niet automatisch afdeden als toxic, maar me liefde, begrip en geduld gaven, boden ze me een veilige ruimte waarin ik aan mezelf durfde te werken. Zo kwam ik er dankzij therapie achter dat mijn claimerigheid voortkwam uit verlatingsangst en trauma’s, en kwam ik ervan af. Toxic bén je, mentale problemen héb je. En daar kun je dus iets mee.

Deze column van Eva komt uit Flair 05-2023. Meer van dit soort verhalen lees je wekelijks in Flair.