Eva: ‘Gecanceld Nederland mag weg van het strafbankje en terug naar de schoolbanken’

Dat seksistisch, racistisch, grensoverschrijdend en homo-/trans-/interseksefoob Nederland zijn spotlight verliest, heeft zo zijn voordelen. Zo krijgen deze mensen in ieder geval niet in ieder praatprogramma de kans hun zure ideeën over de wereld te sprenkelen en verliezen ze de onaantastbare machtsposities van waaruit ze klakkeloos grenzen kunnen negeren. Door iemands invloed voorgoed weg te nemen, leert iemand niet met bepaalde daden weg te kunnen komen én zenden we als maatschappij een collectieve boodschap uit: dit gedrag keuren wij af.

Werkt cancelen?

Cancelen is daarmee de ultieme sociale straf. Maar werkt die straf wel? Het idee van straffen, is dat iemand leert van eerder gemaakte fouten. Maar cancellen is een keiharde sociale straf die daar maar weinig ruimte voor overlaat. Want waar en of de straf ooit eindigt, dat weet niemand. En terwijl de progressief-inclusieve wereld functies overneemt en giftige werkculturen aanpakt, kunnen de gecancelde mensen onderuitzakken in dat verdomhoekje en hun giftige gedachtegoed en gedrag rustig voortzetten.

In tijden waarin social media een grote rol speelt, is het nog net zo makkelijk om daarmee een achterban te beïnvloeden. Als we de samenleving echt willen verbeteren, is het niet voldoende om rotte appels alleen uit het zicht te leggen, waar ze rustig door kunnen gisten. Beter lijkt me om het probleem bij de kern aan te pakken en mensen de kans te geven zich te onderwijzen en ontwikkelen, tot ze klaar zijn zich te verontschuldigen én te bewijzen.

Een tweede kans, kan ook zonder te cancelen

Wat als we mensen terug laten komen na een tripje Cancelcity? Niet met een halfbakken ‘sorry’ uit Ruttes arsenaal – de zijden-handschoentjesmethode heeft het gros van deze mensen al veel te lang gekregen – maar met echt onderbouwde zelfreflectie. Als we echt willen dat de wereld verandert, moeten we dan niet juist mensen die de fout in zijn gegaan, ruimte gunnen zich te verbeteren in plaats van ze af te schrijven voordat zij een tweede kans hebben gekregen? We weten immers dat mensen door de jaren heen kunnen veranderen.

Zo ken ik mannen die bij de eerste #metoo-golf lacherig deden, bij de tweede de ‘je kunt als man ook niets meer tegenwoordig’-kaart trokken, maar bij de derde mediastorm rondom grensoverschrijdend gedrag plotseling wél inzagen dat misschien #zijook iets moesten bijleren over consent. Soms hebben mensen iets meer tijd nodig om met hun tijd mee te gaan.

Natuurlijk geldt dat niet voor grote misstappen zoals seksuele intimidatie en wettelijke overtredingen. Daar hebben we dan weer een juridisch systeem voor. Maar voor het grijze gebied tussen sociaal geaccepteerd en afgekeurd? Daarvoor mag gecanceld Nederland wat mij betreft weg van het strafbankje en terug naar de schoolbanken.

Deze column van Eva komt uit Flair 14-2023. Meer van dit soort verhalen lees je wekelijks in Flair.